Metafizyczność i polskość w sztuce. Dwie wystawy i monografia naukowa.
Wystawy „Afirmacja i krytyka” oraz „Affirmare” powstały symultanicznie jako elementy projektu badawczego Metafizyczność i polskość w sztuce pierwszego dwudziestolecia XXI wieku i dopełniają badania nad językiem opisu sztuki współczesnej, których efekty zostały ujęte w monografii naukowej dr hab. Rafała Solewskiego.
Obiektem badań jest obecna w naszej kulturze swoista sakralizacja idei polskiej oraz jej reprezentacje na gruncie sztuki współczesnej. Metafizyka, rozumiana jako odnajdywanie w empirycznym doświadczeniu tropów głębszego sensu i przyczyn istnienia, występuje tutaj jako narzędzie dociekania przyczyny, celu i istoty polskości oraz jakości realizacji idei polskiej jako racji bytu Polski jako narodu i państwa. Autor sięga przy tym do instrumentarium filozoficznego Władysława Stróżewskiego, Romana Ingardena i Grzegorza Sztabińskiego, proponując niecodzienny, niezapośredniczony w kontekstach sztuki krytycznej, nowy język opisu sztuki współczesnej. Na wystawie gromadzimy nie tylko wybór dzieł jednoznacznie afirmujących idee sacrum i polskości, ale i prace je kontestujące, niekiedy paradoksalne czy wprost krytyczne, ukazujące te idee jedynie poprzez ich marginesy. Tym samym wystawa wpisuje się w dotychczasową linię badań i publikacji Zespołu Badawczego Sztuka i Metafizyka działającego na Wydziale Sztuki Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie. Podobnie, jak w naszych wcześniejszych projektach, eksplorując idee i dyskursy leżące na tektonicznym uskoku współczesnych napięć społecznych i na przecięciach odmiennych wrażliwości artystycznych staramy się dążyć do możliwie najpełniejszej wiedzy na temat obrazu współczesnej kultury i sztuki. Obecną wystawę otwieramy na kilka dni przed wyborami parlamentarnymi i będzie ona dostępna w gorącym okresie okołowyborczym. Mamy zatem nadzieję, że pomoże ona z dystansem spojrzeć na istniejące podziały i skieruje ku ujęciu wspólnego dobra.
W obowiązującej obecnie polszczyźnie słowo „afirmować” funkcjonuje w znaczeniu akceptacji, uznania, aprobaty lub zgody na coś, jednak pierwszym sensem łacińskiego affirmare jest słownikowe „potwierdzać”. Wystawa w Otwartej Pracowni odnosi się do subtelności znaczeniowej tego pierwszego sensu łacińskiego terminu, w którym potwierdzanie może wskazywać już na sam fakt odniesienia się do jakiegoś punktu początkowego.
Dla współczesnych polskich artystów biorących udział w wystawie, sytuacją wyjściową staje się wzrastanie w bardzo konkretnej kulturze, wypełnionej nie tylko codzienną egzystencją, ale przede wszystkim złożonymi kwestiami polskiego eidosu, ethosu i etnosu, chrześcijaństwem, historią, sztuką, sprawami społecznymi i politycznymi. Doświadczenie wzrastania czyli tak naprawdę doświadczenie budowania własnej tożsamości i poszukiwania wewnętrznej integralności w sferze artystycznej i osobistej, oznacza nieusuwalną i nieustanną konieczność ustanowienia relacji z ową sytuacją wyjściową. Affirmare jako potwierdzanie, oznacza tu zatem konieczność i potrzebę odnoszenia się, niezależnie od tego, czy staramy się tej sytuacji wyjściowej zaprzeczyć, zignorować czy też otwarcie ją przyjąć.
Baśnik, Cholewa, Czwartos, Jargusz, Klimek, Korkuć, Kuzko i Stankiewicz budują własne artystyczne i osobowe tożsamości żyjąc dokładnie tu i dokładnie teraz. Kształtują siebie w wymiarze twórczym i osobistym w oparciu o bardzo osobne i zindywidualizowane doświadczenia. Czynią to czasem w pełni świadomie a czasem polegają i oddają się niezanalizowanej przez siebie do końca twórczej intuicji, jednak zawsze czynią to niezwykle uważnie.
Więcej na temat projektu na: https://metafizykapolskasztukadzis.up.krakow.pl
