Joanna Stawowy „Rozważania o kształcie osobowości”
Wystawa doktorska
Promotorka: dr hab. Małgorzata Niespodziewana-Rados, prof. UKEN
Promotorka pomocnicza: dr Małgorzata Kaźmierczak
Biuro Wystaw Artystycznych w Krośnie
ul. Wojciecha Roberta Portiusa 4
Wernisaż wystawy: 2 lutego (piątek) 2024 r., godz. 18:00
Termin wystawy: 29 stycznia – 10 lutego 2024
ESTJ, ISTJ, ENTJ, INTJ, ESTP, ISTP, ENTP, INTP, ESFJ, ISFJ, ENFJ, INFJ, ESFP, ISFP, ENFP lub INFP – skróty znane z gabinetów psychologów i doradców zawodowych coraz częściej pojawiają się też w memach i aplikacjach randkowych. Teoria MBTI pozwala wyróżnić 16 typów ludzkiej osobowości. Czteroliterowe kody odnoszą się do funkcji opisujących, jak czerpiemy energię (I – introwertyzm, E – ekstrawertyzm), przetwarzamy i pobieramy informacje o świecie (N – intuicja, S – doznanie, ang. sensing), podejmujemy decyzje (T – myślenie, ang. thinking, F – odczuwanie, ang. feeling), organizujemy otoczenie (J – osądzanie, ang. judging, P – postrzeganie). Kwestionariusz Myers-Briggs rozwijający teorię 8 typów osobowości Junga jest jednym z najbardziej popularnych narzędzi oceny jaźni.
Jolande Jacobi, analizując psychologię Junga, dostrzega, że gdyby wszystkie cztery funkcje mogły być wzniesione do świadomości, (…) wówczas moglibyśmy mówić o «okrągłym», czyli zupełnym, doskonałym człowieku. Osobowość dąży do stanu idealnego balansu, nigdy jednak go nie osiąga. To wbrew pozorom dobra informacja, gdyż taki stan wiąże się z zanikiem ruchu energii psychicznej, czyli de facto zanikiem samej osobowości.
Z tych teorii czerpie Joanna Stawowy, tworząc projekt na granicy sztuki, psychologii i matematyki. Nie traktuje ich jako zupełnie rozłącznych dyscyplin, a raczej jako języki opisu świata, których styk skutkuje pojawieniem się nowych, interesujących jakości. Stawowy przeprowadza analizę psychobiograficzną, na podstawie której określa typy osobowości 11 wybitnych, znanych artystów. Jednocześnie szuka odpowiedzi na pytanie, jaki wpływ reprezentowane przez nich typy mają na ich artystyczną ekspresję oraz radzenie sobie z czynnikami zewnętrznymi. Wyniki swoich badań przekłada na język matematyczny. Koduje je, otrzymując surowe, intrygujące kształtem bryły reprezentujące poszczególne typy. Wychodzi od przypuszczenia, że niezaburzona osobowość w teorii Jung-Myers przyjmuje w trójwymiarze formę sfery. Jest jednak jasne, że taka osobowość nie istnieje – forma kuli nie jest adekwatnym przedstawieniem psychiki realnie żyjących osób. Inspiracją stają się więc dla niej wielościany geodezyjne, które poprzez kolejne podziały swoich ścian „dążą” do kształtu sfery, nigdy go nie osiągając. Najlepiej oddają charakter jaźni jako bytu dążącego do stanu idealnego zbalansowania energii psychicznej. Za poszczególnymi formami kryją się osobistości takie, jak m.in. Marcel Duchamp (INTJ), Piet Mondrian (INTJ), Mark Rothko (INFP), Andy Warhol (INFP), Marina Abramović (INFJ). Geometryczny, poukładany charakter brył oddaje zorganizowane i skomplikowane cechy teorii Jung-Myers. Wielościany, jak zauważa artystka, stanowią intrygujące zetknięcie się ze sobą sztuki oraz najbardziej ścisłej nauki, jaką możemy sobie wyobrazić – matematyki. Połączenie to zdaje się dowodzić, że proces twórczy jest podobny niezależnie od dyscypliny, jaką się zajmujemy.
Stawowy nie pozostawia odbiorcy samego sobie – skrupulatnie przedstawia mu zastosowany kod i uczy stosowanego języka. Zaprasza do samodzielnego szyfrowania i odszyfrowywania. Przyświecają jej założenia wyższości koncepcji nad formą, redukcji formy i dematerializacji autorstwa – dzieło da się wykonać zgodnie z napisaną przez nią instrukcją. Celem jest uzyskanie syntetycznego kształtu, odpowiadającego ludzkiej osobowości poziomem abstrakcji. Instalacja składa się także z różnej wielkości ostrosłupów symbolizujących istnienie innych teorii osobowości, skutkujących ustaleniem innych wzorców osobowych. W surowej, uporządkowanej formie ujawnia się także sama artystka, typ INTJ – introwertyczny, intuicyjny, zorganizowany i podejmujący decyzje na podstawie logiki.
Paulina Mazurek
Kuratorka
https://www.bwakrosno.pl/aktualnosc-625-joanna_stawowy_rozwazania_o_ksztalcie.html